Χειροποίητες Κούκλες

ΚΟΥΚΛΕΣ

Στην αρχαία Ελλάδα η κούκλα ονομαζόταν πλαγγόνα, γλυνή, νύμφη, κόρη, κοροκόσμια ή κορύλλια, δάγυνα, νευρόσπαστο, είδωλο και ήταν καμωμένη από κερί, πηλό ή γύψο. Κάποιες κούκλες ήταν φιλοτεχνημένες σε ελεφαντόδοντο ή ξύλο και είχαν συμβολικό χαρακτήρα.

    Η πλαγγόνα προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα από την θρησκευτική λατρεία των δαιδάλων. Πρόκειται για ειδώλια που τα πρόσφεραν στην γιορτή των Δαιδάλων, μια πανάρχαια τελετή που γίνονταν στις Πλαταιές της Βοιωτίας από την εποχή της μητριαρχίας. Επίσης τις χρησιμοποιούσαν και σε τελετές μετάβασης όπως αυτή της ενηλικίωσης και του θανάτου. 

 

 

 

Αυτό που έκανε την κούκλα να ξεχωρίσει από το θρησκευτικό ειδώλιο ήταν η εμφάνιση του «νευρόσπαστου» . (νευρόσπαστο ήταν η κούκλα που είχε ξεχωριστά μέλη τα οποία ενώνονταν με μία κλωστή το «νεύρο» και τα μέλη μπορούσαν να κινηθούν). 

Αρχόπως σε μια μαριονέτα. Φοράει κοντό χιτωνίσκο και στο κεφάλι κάλυμμα, που λέγεται "πόλος". πηγή: Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνηςαία ελληνική πλαγγόνα ή γλήνη ή κόρη ή "νευρόσπαστο", δηλαδή μία πήλινη αρθρωτή κούκλα που κατασκευάστηκε περίπου το 490 π.Χ. πιθανότατα στην Κόρινθο. 

Το κεφάλι και το μπροστινό μέρος έχουν φτιαχτεί με καλούπι, ενώ το πίσω μέρος είναι σχεδόν επίπεδο. Τα χέρια και τα πόδια της κατασκευάστηκαν χωριστά και είναι προσαρμοσμένα στο σώμα με σύρμα έτσ ώστε να μπορούν να κινηθούν ελεύθερα -

  
Τα παιδιά παντού και πάντα μεγαλώνουν παίζοντας . Επειδή δεν εκφράζονται εύκολα με τα λόγια το παιχνίδι αποκτά για αυτά ζωτική σημασία , αφού μέσα από αυτό δοκιμάζουν τις δυνατότητες τους, κοινωνικούς ρόλους και τρόπους επικοινωνίας . 
Μέσα από το παιχνίδι πολλές φορές τα παιδιά μιμούνται τους μεγάλους, την συμπεριφορά τους και τις συνήθειες τους . Αυτός είναι ένας τρόπος προετοιμασίας για τον δρόμο προς την ενηλικίωση … Μέσα από αυτή τη διαδικασία της μίμησης ξεπήδησαν πολλά παιχνίδια 
Στην Ελλάδα εμφανίστηκε (η κούκλα παιχνίδι) 2.500 χρόνια πριν , μάλλον στη Βοιωτία με τα κωδωνόσχημα ειδώλια από όπου εμπνεύστηκαν και οι δημιουργοί του Φοίβου και της Αθηνάς. 

   Στη νεότερη Ελλάδα οι μητέρες έφτιαχναν στα παιδιά τους κούκλες από στάχυα ,κουρέλια , ζυμάρι ή κάλτσες παραγεμισμένες με άχυρα . Σε μερικές περιοχές έκαμαν κούκλες από τσουβάλια , από καλαμπόκι ή από την πρώτη πάνα της κόρης .

  Την περίοδο της τουρκοκρατίας ο πατέρας βοσκός σκάλιζε μια κούκλα – την κουτσούνα – η οποία κρατούσε συνήθως στα χέρια της κάποιο σύμβολο χριστιανικής λατρείας. Αυτή την χάριζαν στις κόρες τους σαν φυλαχτά για το κακό και τις ασθένειες. 

Η κούκλα εξελίχθηκε με τα χρόνια . Τόσο διαφορετική πια στη μορφή , τόσο ίδια στην ουσία , συνεχίζει να παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των παιδιών

 

 

Τον 16^ο-17^ο αιώνα οι κούκλες κατασκευάζονταν από πορσελάνη .Μετά τον Β΄ΠΠ οι κούκλες κατασκευάζονταν από πλαστικό

 Η γοητεία της πάνινης  χειροποίητης κούκλας είναι ευρέως διαδεδομένη και φυσικά δεν αντισταθήκαμε στον πειρασμό οι Χρυσομέλισσες να επιδοθούμε στην κατασκευή  της δικής μας μοναδικής πάνιονης κούκλας. Προσωπικά επέλεξα το  απλό μοντέλο της TILNTA για να  πειραματιστώ και να προσπαθήσω από το μηδέν και χωρίς γνώσεις ραπτικής , να μυηθώ στο νέο μου χόμπυ. Τα υπόλοιπα υφασμάτων από φορέματα της μητέρας μου, του '50 (τότε που η μοδίστρα ερχότανε στο σπίτι και έραβε τα φορέματά μας) έγιναν αντικείμενο μελέτης και επιχείρησης κατασκευής φορέματος για την κούκλα που με κόπο σχεδίασα (βάσει του πατρόν της TILDA) γάζωσα με προσπάθεια και φυσικά ξήλωσα πολλές φορές....Αφού ολοκληρώθηκε το στάδιο   "γεμίσματος " με συνθετικό υλικό, ήρθε η σειράσ της συναρμολόγησης του πατρόν, ακολούθησε το "ντύσιμο" και το τελικό στάδιο της κόμμωσης και του μακιγιάζ !!! Τελικά κάτι κατάφερα και είμαι πανευτυχής !!!!

Μερικές εικόνες με τα στάδια κατασκευής :

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Αγαλματίδια μυκηναϊκών θεοτήτων

 

 

Κυκλαδικά ειδώλια, περ. 2.800-2.200 π.Χ

 

Κωδωνόσχημο, 7ος αώνας

 

 

 

Αρχαία ελληνική πλαγγόνα ή γλήνη ή κόρη ή "νευρόσπαστο", δηλαδή μία πήλινη αρθρωτή κούκλα που κατασκευάστηκε περίπου το 490 π.Χ. πιθανότατα στην Κόρινθο.  Το κεφάλι και το μπροστινό μέρος έχουν φτιαχτεί με καλούπι, ενώ το πίσω μέρος είναι σχεδόν επίπεδο. Τα χέρια και τα πόδια της κατασκευάστηκαν χωριστά και είναι προσαρμοσμένα στο σώμα με σύρμα έτσι ώστε να μπορούν να κινηθούν ελεύθερα -όπως σε μια μαριονέτα. Φοράει κοντό χιτωνίσκο και στο κεφάλι κάλυμμα, που λέγεται "πόλος". πηγή: Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

 

Στο Βυζάντιο ονομαζόταν νέννος ή νιννί

 

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας ονομαζόταν «κουτσούνα». Ο  βοσκός σκάλιζε μια κούκλα η οποία κρατούσε συνήθως στα χέρια της κάποιο σύμβολο χριστιανικής λατρείας.

 

Στη νεότερη Ελλάδα οι μητέρες έφτιαχναν στα παιδιά τους κούκλες από στάχυα, κουρέλια, ζυμάρι ή από τσουβάλια, και κάλτσες παραγεμισμένες με άχυρα  ή από την πρώτη πάνα της κόρης. Σε κάποια νησιά έφτιαχναν κούκλες από κουκούλι μεταξοσκώληκα που το έντυναν με χρωματιστά χαρτιά.

 

 

Τον 16ο-17ο αιώνα οι κούκλες κατασκευάζονταν από πορσελάνη

 

Μετά τον Β΄ΠΠ οι κούκλες κατασκευάζονταν από πλαστικό